مهندسی شیمی
تاسیس مدارس علم شیمی به اوایل قرن نوزدهم باز می گردد ،لیکن درآن ایام از رشته ی مهندسی شیمی خبری نبود. در آن زمان، شیمیدان ها با انجام آزمایش ها و پژوهش های خود، روش ساخت مواد شیمیایی را در آزمایشگاه ها ابداع کردند، ولی برای ساخت صنایع شیمیایی مربوطه، توانایی و تجربه ی علمی و عملی لازم را نداشتند، بنابراین مجبور بودند مهندسین مکانیک را استخدام کنند. بدین ترتیب،صنایع شیمیایی با همکاری شیمیدان ها و مهندسین مکانیک، ساخته می شد. اما برای اولین بار،رشته ی مهندسی شیمی در دانشکده مهندسی مکانیکMITآمریکا در سال 1888میلادی تاسیس گردید و پس از آن، سایر دانشگاه ها به پیروی از این شیوه، رشته ی مهندسی شیمی را دایر کردند. در ایران نیز اولین بخش مهندسی شیمی در سال 1323در دانشکده ی فنی دانشگاه تهران دایر شد.
شما مهندس هستید یا شیمی دان ؟
لغت مهندس شیمی ممکن است در ظاهر، معانی زیر را به ذهن متبادر سازد:
یکی از گرایش های رشته ی شیمی !
شیمی دانی که دستگاه می سازد !!
شیمی دانی که به جای آزمایشگاه در کارگاه کار می کند !!!
در حالی که یک مهندس شیمی قبل از آنکه یک شیمی دان باشد یک مهندس است . مهندسی که کشفیات آزمایشگاهی شیمی دان ها را تا تولید و در مقیاس صنعتی توسعه می دهد.مهندسی که فرایند،طراحی می کند.مهندسی که تجهیزات برای فرایندهای شیمیایی، بیولوژیکی و زیست محیطی طراحی می کند . به عبارت دیگر یک مهندسی شیمی یکی از رشته های مهندسی است نه یکی از گرایش های رشتهی شیمی . به طور کلی می توان گفت که وظیفهی اصلی مهندسی شیمی این است که کشفیات شیمیدان پژوهشگر را در اختیار گیرد و در صنعت شیمی به آن جامهی عمل بپوشاند .
گرایش های مهندسی شیمی در دانشگاه
مهندسی شیمی- گرایش صنایع پلیمر
این گرایش تا سال1362 یکی از گرایش های مهندسی شیمی بود، در حال حاضر به عنوان یک رشته مستقل با دو گرایش صنایع پلیمری و تکنولوژی و علوم رنگ در دانشگاه و مراکز آموزش عالی ارائه می شود. البته هنوز در تعداد محدودی از دانشگاههای کشور، مهندسی پلیمر یکی از گرایش های مهندسی شیمی است و دانشجویان این گرایش نهایتاً در یکی از زمینه های پلیمر مثل فرایند شگل دهی پلیمر یا طراحی واحدهای صنعتی تولید پلیمر تبحر پیدا می کنند.
مهندسی شیمی- گرایش صنایع پالایش
گرایش پالایش به طراحی پالایشگاهها باز میگردد یعنی دانشجوی این گرایش شیوه طراحی دستگاههایی مثل برج های تقطیر ، دستگاه های جدا کننده مایعات از مایعات و گازها از مایعات را می آموزد. دستگاههایی مشتقات ئیدروکربنی مثل بنزین و گازوئیل و مواد سنگین تر مثل قیر وشوینده ها را از نفت خام جدا ساخته و به دست می آورد.
مهندسی شیمی- گرایش صنایع پتروشیمی
وظیفه مهندسی پتروشیمی طراحی دستگاهها و فرایند تولید مواد مختلف از جمله کودهای شیمیایی، شوینده فراورده های پلیمری(مواد اولیه پلاستیکها،لاستیکها، والیاف مصنوعی) و مواد شیمیایی(اسیدها،حلالها) از نفت و برشهای نفتی است.دروس تخصصی دانشجویان این رشته بیشتر در مورد کاتالیزورهای صنعتی است که در رآکتورها به کار می رود.
مهندسی شیمی- گرایش صنایع شیمیایی معدنی
اکتشاف و استخراج مواد معدنی به رشته معدن باز می گردد، اما فراورده های مواد معدنی در حیطه مهندسی شیمی گرایش شیمیایی معدنی قرار دارد.هر کارخانه تولیدی مواد غیر آلی مثل سیمان، گچ، شیشه نسوز و دیرگداز دارای یک فرایند است. یعنی از زمانی که مواد اولیه وارد کارخانه میشود تا زمانیکه محصول خارج می گردد، فرایندی روی آن انجام میگیرد که طراحی این فرایند برعهده مهندس شیمی صنایع شیمیایی معدنی میباشد. همچنین تولید هرماده معدنی مثل کودهای شیمیایی معدنی، حشره کشها، نمکها،رنگهای معدنی و حتی لعاب روی کاشی ها در حیطه کار مهندس شیمی این گرایش قرار دارد.
مهندسی شیمی- گرایش صنایع گاز
عمق چاهی که برای استخراج گاز زده میشود، قطر لوله ای که گاز را از چاه به پالایشگاه یا از پالایشگاه به شبکه های شهری منتقل میکند، نحوه انتقال گاز از چاه به پالایشگاه، نحوه گرفتن گاز CO2از این ماده (برای جلوگیری از خورده شدن لوله ها)،نحوه شیرین کردن گاز (به گاز اولیه که از چاه استخراج میشود، گاز ترش میگویند که قابل مصرف نیست و باید طی فرایندهایی آن را به گاز شیرین که قابل استفاده در مصارف شهری و ... است، تبدیل کرد) همه در حیطه فعالیت یک مهندس شیمی گرایش گاز قرار دارد.
مهندس شیمی- گرایش شیمی سلولزی
یک مهندس شیمی گرایش شیمیایی سلولزی در زمینه تبدیل چوب به کاغذ تخصص دارد. به همین دلیل نیز محل تحصیل دانشجویان این رشته در دانشکده فنی پردیس واقع در استان گیلان- رضوان شهر (چوکا) میباشد. قسمت عمده چوب از سلولز تشکیل شده است. همچنین صنایعات کشاورزی مثل پوست برنج یا سبوس برنج و صنایعات برگ درختان دارای مقادیر قابل توجهی سلولز است که این صنایعات در بسیاری از نقاط به عنوان یک عنصر مزاحم سوزانده شده و باعث آلودگی محیط زیست می شود. اما امروزه یک نوع سوخت به نام اتانول که در ترکیب با بنزین، سوخت بسیار خوبی است استفاده می شود. و در این فرایند مهندسین شیمیایی سلولزی نقش بسیار مهمی را برعهده دارند.
مهندسی شیمی- گرایش صنایع غذایی
یکی از کاربردهای مهندسی شیمی در تولید مواد غذایی و بخشهای صنایع غذایی مانند میکروبیولوژی غذا و کنترل کیفی صنایع است. برای مثال در سوپر مارکتها و فروشگاهها، مواد غذایی بیشتر به حالت کنسرو وجود دارد، که تهیه این کنسروها با حفظ اصول ایمنی و بهداشتی نیاز به یکسری محاسبات دارد که این محاسبات توسط یک مهندس شیمی صنایع غذایی انجام می گیرد. همچنین طراحی دستگاههای فرایند خشک کردن را انجام می دهند مثل غذاهای بچه که به صورت پودر تهیه میشود و طراحی دستگاههای استریلیزه، پاستوریزه و یا منجمد کننده بر عهده متخصصین همین رشته میباشد.
مهندسی شیمی- گرایش بهره برداری از منابع نفت
مهندس بهره برداری از منابع نفت مهندسی است که راهها و روشهای بهره برداری بهینه از مخازن نفت را ارائه میدهد. در واقع یک مهندس بهره برداری از نفت با توجه به نوع مخزن نفت تعیین می کند که با یاری کدام یک از روشهای موجود ، تزریق آب ، تزریق مواد پولیمری یا ازدیاد حرارات می توان نفت را راحت تر و مقرون به صرفه تر بهره برداری کرد .
مهندسی شیمی – گرایش طراحی فرایندهای صنایع نفت
فرایند یعنی عملکرد یا روش و طریقی که بتوان به یاری آن ماده ای را از حالتی به حالت دیگر تغییر شکل داد و منظور از مهندسی طراحی فرایندهای صنایع نفت یعنی فردی که روش این تغییر و تحول را طراحی کند .چون برای تبدیل یک ماده از حالت اولیه به حالتی خاص لازم است که دستگاههایی طراحی شده و محاسباتی انجام بگیرد تا بتوان به نتیجه مطلوبی دست یافت .طراحی صنایعی که به طور مستقیم یا غیر مستقیم وابسته به نفت خام یا فراورده های پالایشگاه یا صنایع پتروشیمی است به مهندس شیمی گرایش طراحی فرایندها مربوط می شود . یک مهندس شیمی گرایش طراحی فرایندهای صنایع نفت ، واکنش های خاصی را از شیمیست ها می گیرد و با توجه به شرایط محیطی ، اختصاصی و ... بهترین روش تولید مواد شیمیایی و خالص سازی آنها را پیدا کرده و پیاده می کند.
وضعیت ادامه تحصیل در مقاطع بالاتر
رشته ی مهندسی شیمی در مقاطع کارشناسی ارشد به چهار گرایش کلی مخازن هیدروکربوری ،بیوتکنولوژی ،مهندسی شیمی و فراورده های گاز تقسیم می شود .
آینده ی شغلی ،بازار کار ، درآمد
رشته ی مهندسی شیمی در کشور ما نیز یکی از رشته های مهم و پرکاربرد است ، زیرا ما به عنوان یک کشور نفت خیز برای استخراج، پالایش،انتقال نفت و همچنین برای تبدیل نفت به فراورده های شیمیایی که دارای ارزش افزوده ی بسیار زیادی هستند ،نیاز به تخصص مهندسین شیمی داریم .
مهندسی شیمی به عنوان گردانندگان صنایع شیمیایی نقش بسیار مهمی دارند . در واقع اگر سرمایه گذاری صنعتی در کشور زیاد شود ،جامعه به شدت نیاز به مهندسی شیمی دارد ،زیرا علاوه بر صنایع نفت و گاز و پتروشیمی،همه ی کارخانه ها از جمله کارخانه ی سیمان ، سرامیک ،صنایع غذایی و حتی نیروگاه ها به مهندس شیمی نیاز دارد .
عضو شوید
عضویت سریع
آمار مطالب
آمار بازدید
